Kilka ciekawych prac opublikowanych ostatnio na VoxEU: konkurencja vs regulacja, warunkowa pomoc społeczna (CCT), własność intelektualna i różnice w podejściu do konkurencji między płciami. Kiedy regulacja jest lepsza od konkurencji? Problem ten w internetowych dyskusjach, np. w komentarzach u Trystero, jest często niemiłosiernie spłycany do ukochanej przez Polaków dychotomii. Jak jedni są “za konkurencją”, to drudzy do ostatniej kropli krwi będa walczyć “za regulacją” wszystkiego, zawsze i wszędzie.
Praca Carmine Guerriero pt. When is regulation more efficient than competition? analizuje konkretny scenariusz, kiedy regulacja może być lepsza od wolnorynkowej konkurencji. Tu warto zaznaczyć, że według Friedricha Hayeka, autora prac uznawanych za kanon liberalizmu, odpowiednia regulacja jest warunkiem istnienia wolnego rynku, który bez niej degeneruje się do oligo- i monopoli. Tak więc wolny rynek to nie totalny leseferyzm czy anarchia tylko państwo jako gwarant praw, wolności i konkurencji. Nawet wymyślono dla tego oddzielną nazwę - ordoliberalizm. Rzecz jasna, na drugim końcu skali mamy marksizm z centralnym zarządzanie wszystkim, niczyimi środkami produkcji i kolektywizmem w zarządzaniu celami społecznymi.
Kolejny artykuł (How financial development can maximise the impact of social protection policies in low-income countries) dotyczy tzw. warunkowej pomocy społecznej (CCT - conditional cash transfers), którą autor określa mianem “największej innowacji w pomocy społecznej w ciągu ostatnich 10 lat”. CCT to narzędzie inżynierii społecznej nastawione na konkretne cele, które działa na zasadzie specyficznego kontraktu - np. beneficjent dostanie zasiłek ale tylko pod warunkiem, że pośle dzieci do szkoły. Mamy tutaj zatem o wiele silniejszą motywację do zmian niż w klasycznym modelu rozdawniczym - “dostaniesz pieniądze tak czy inaczej, a my pokornie prosimy byś posłał(a) dziecko do szkoły”. Pionierami CCT były kraje Ameryki Łacińskiej - brazylijskie Bolsa Familia i meksykańskie Oportunidades. Tymczasem model rozdawniczy po pierwsze nie działa i konserwuje biedę zamiast ją ograniczać, po drugie jego koszty mogą rosnąć w nieskończoność. Tutaj warto jednak dać również odpór przeciwnikom jakiejkolwiek pomocy społecznej - scenariusz, w którym przychody danej grupy społecznej można zwiększyć np. z 60% do 100% średniej pensji dzięki wydaniu ułamka tej sumy to klasyczna sytuacja win-win, czyli wygrana dla wszystkich. Sami zainteresowani zarabiają więcej, rośnie bogactwo całego społeczeństwa, więc rozsądnie prowadzoną pomoc społeczną można traktować po prostu jako inwestycję. Historia programu Opportunidades, opisana świetnie w książce “Super Crunchers” to także historia “polityki opartej na faktach” (odpowiednik EBM w medycynie). Czyli zamiast kilku prof. dr hab z politycznej łapanki, którzy “wyrażają opinie” mające wpływ na kluczowe i często błędne decyzje ustawodawcy mamy kontrolowany eksperyment i empiryczny dowód skuteczności danej metody inżynierii społecznej. Warto dodać, że CCT doszło także do Polski, co prawda w formie szczątkowej (becikowe za badania).
Na VoxEU pojawiają się również prace na temat szeroko pojętego równouprawnienia płci, tematu zabagnionego politycznymi i pseudonaukowymi wywodami gender mainstreamingu i konstrukcjonizmu. Ich dobrą stroną jest - w przeciwieństwie do publikacji feministycznych - niezłe podparcie faktograficzne, brak agendy politycznej i próby stosowania metodologii naukowej tam gdzie to jest możliwe. Ostatnio ukazał się artykuł Can gender differences in competition explain the achievement gap? (tu warto wspomnieć wcześniejsze prace Explaining fertility trends in Russia i More babies for Europe: Lessons from the post-war baby boom, Gender gaps in performance pay, Did trade liberalisation benefit women? The case of Mexico in the 1990s).
W ogóle polecam śledzenie VoxEU - regularnie pojawiają się tam wyniki badań z różnych dziedzin związanych z ekonomią i demografią. Większość z nich jest krótka, zwięzła i dotyczy jednego, konkretnego problemu. Udzielane odpowiedzi są również konkretne i poparte bogatym materiałem faktograficznym.